Mobbing został uregulowany w art. 94[3] Kodeksu pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700, 2140, z 2023 r. poz. 240), gdzie ustawodawca umieścił m.in. jego definicję legalną. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Kierując się powyższą definicją, można wyróżnić kilka przesłanek niezbędnych do zaistnienia mobbingu:
- Wystąpienie działań lub zachowań dotyczących pracownika lub skierowanych przeciwko niemu, które:
- Polegają one na nękaniu lub zastraszaniu
- Są uporczywe i długotrwałe
- Skutkują zaniżoną oceną przydatności zawodowej pracownika lub skutkują i ich celem jest poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu pracowników.
Wymienione przesłanki muszą być spełnione łącznie, a ciężar dowodu, czyli wykazanie ich wystąpienia, spoczywa na pracowniku. Wątpliwości mogą budzić określenia „uporczywe” i „długotrwałe” – w każdym przypadku charakter działań jest oceniany indywidualnie przez sąd. W orzecznictwie wskazuje się, że długotrwałość nękania lub zastraszania pracownika w rozumieniu art. 943 § 2 k.p. musi być rozpatrywana w sposób zindywidualizowany i uwzględniać okoliczności konkretnego przypadku. Nie jest zatem możliwe sztywne wskazanie minimalnego okresu niezbędnego do zaistnienia mobbingu (por. wyrok SN z 20 października 2016 r., I PK 243/15).
W dalszych przepisach ustawy znajduje się zobowiązanie pracodawcy do przeciwdziałania mobbingowi oraz możliwe kroki, jakie może podjąć pracownik w przypadku jego wystąpienia – dochodzenie zadośćuczynienia lub odszkodowania.
Mobbingu nie należy utożsamiać z nękaniem, określanym w literaturze także jako stalking i uregulowanym w art. 190a Kodeksu karnego. Oznacza on uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej, wzbudzające u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie naruszające jej prywatność. Między mobbingiem, a stalkingiem można wyróżnić podobieństwa oraz różnice. Oba składają się z dozwolonych prawnie zachowań, które dopiero występując w charakterze ciągłym przeradzają się odpowiednio w mobbing albo stalking. Cechą wspólną jest również konieczność uporczywości i długotrwałości działań.
Jako różnice należy wskazać przede wszystkim odmienny reżim odpowiedzialności – w przypadku mobbingu będzie to odpowiedzialność cywilna, a w sytuacji stalkingu mamy do czynienia z odpowiedzialnością karną. Inna jest także grupa podmiotów, które mogą być ofiarami niepożądanych zachowań – w przypadku mobbingu musi to być pracownik (zatrudniony na umowę o pracę). Różny może być także cel lub skutek działań – definicja nękania jasno wskazuje na wzbudzenie poczucia zagrożenia, poniżenia, udręczenia tudzież istotne naruszenie prywatności, kiedy to mając do czynienia z mobbingiem możemy mówić m.in. o zaniżeniu oceny przydatności zawodowej.
